Od wiosny do jesieni nasze ogrody ozdobione są przez kwiaty. Którym z nich należy się tytuł króla lub królowej? Tu zdania są podzielone. Dla jednych niekwestionowaną królową kwiatów jest róża. Dla innych to magnolie czy piwonie. Jeszcze inni podkreślają urok nieustannie kwitnących pelargonii, petunii lub surfinii. Dla sporej grupy miłośników ogrodów na tronie zasiadają jednak azalie i różaneczniki. Ja również podzielam tę opinię.
Te wspaniałe krzewy przywędrowały do Europy z Dalekiego Wschodu, głównie z Chin i Ameryki Północnej. Europa jest ojczyzną tylko kilku odmian. Należą one do rodziny wrzosowatych, a ich łacińska nazwa Rhododendron obejmuje zarówno azalie indyjskie (domowe), azalie wielkokwiatowe, azalie japońskie oraz różaneczniki, które w Polsce potocznie nazywane są rododendronami. Słowo Rhododendron pochodzi z języka łacińskiego i oznacza różę (rhodon) oraz drzewo (dendron). A jakie są różnice pomiędzy poszczególnymi odmianami? Ogólnie rzecz biorąc różaneczniki są zimozielone, czyli nie gubią liści na zimę. Azalie japońskie są półzimozielone, co oznacza, że podczas większych mrozów część liści spadnie z krzewów. Azalie wielkokwiatowe w znakomitej większości gubią liście na zimę, choć są wyjątki od tej reguły. Natomiast azalie indyjskie pochodzą z tropikalnych rejonów świata i w Polsce ich uprawa w gruncie nie jest możliwa. Należy traktować je jako rośliny doniczkowe, które jednak w sezonie letnim można wynieść na balkon czy taras. Różaneczniki i azalie preferują wilgotne, lecz przepuszczalne, żyzne, próchnicze, kwaśne gleby o odczynie pH 4 – 5,5. Nie służy im zbytnie przesuszenie podłoża, ale woda stojąca w korzeniach również źle na nie wpływa. Sadząc krzewy należy wykopać dół ok. dwukrotnie szerszy od doniczki. Wypełniamy go mieszanką gleby z dużą ilością torfu kwaśnego. Następnie zalewamy wodą. Ściółkowanie podłoża korą sosnową latem zapobiegnie jego przesuszaniu, a zimą ochroni od mrozu dosyć płytki system korzeniowy tych roślin. Dzięki korze położonej na agrowłókninie pozbędziemy się również chwastów.
Po przekwitnięciu należy usuwać usychające kwiatostany, aby siła krzewu wykorzystana została do tworzenia młodych pędów, a nie nasion. Robimy to bardzo delikatnie, gdyż u podstawy kwiatostanu tworzą się już pąki wegetatywne, z których wyrosną nowe przyrosty. Na ich szczytach latem powstaną pąki generatywne (kwiatowe). Zakwitną jednak dopiero kolejnej wiosny. Azalie i różaneczniki nawozimy dwa lub trzy razy w roku. Pierwszy raz w kwietniu lub maju, po ustąpieniu wiosennych przymrozków. Wtedy używamy nawozów do roślin kwasolubnych o podwyższonej ilości azotu. Nawożenie powtarzamy w lipcu stosując nawozy o wysokiej zawartości potasu i fosforu. We wrześniu możemy jeszcze użyć specjalnego nawozu jesiennego. Uwaga! Zarówno azalie jak i różaneczniki powinny rosnąć w miejscach osłoniętych od mroźnych i wysuszających wiatrów. Różaneczniki Mają sztywne liście, na ogół duże, lancetowate, ciemnozielone, skórzaste. U niektórych odmian np. Ponticum Goldflimersą żółtozielone. Większość odmian preferuje stanowiska półcieniste lub zacienione z dużą ilością rozproszonego światła. Różaneczniki jakuszimańskie można sadzić w miejscach nasłonecznionych, ale w takim przypadku należy im zapewnić dużą ilość wilgoci. Lubią miejsca o dużej wilgotności powietrza. W sezonie wegetacyjnym przy braku opadów krzewy należy regularnie podlewać i zasilać nawozami do roślin kwasolubnych.
Zależnie od odmiany mogą osiągać nawet kilka metrów wysokości i szerokości. Odmiany miniaturowe nie przekroczą 60-80 cm wysokości. Kwiaty duże, zebrane u szczytu pędów w kwiatostany w kolorach od białego, poprzez różowy, czerwony aż po fiolet. Okres kwitnienia zależy od odmiany oraz warunków klimatycznych. Wczesne odmiany np. rhododendron Praecox kwitną już pod koniec marca. W kwietniu i maju kwitnie zdecydowana większość odmian, a w czerwcu pąki rozwijają takie odmiany jak np. Ponticum Goldflimmer.
Azalie wielkokwiatowe Mają liście sezonowe, które jesienią przebarwiają się na żółto i czerwono. Są podłużne, wręcz wąskie, lekko omszone. W przeciwieństwie do różaneczników dobrze rosną zarówno w półcieniu jak i w miejscach nasłonecznionych.
Są odporne na mrozy jednak wczesnowiosenne przymrozki mogą zniszczyć ich pąki kwiatowe. Kwitną od końca kwietnia do maja. Kwiaty są duże w kolorach od kremowego, poprzez żółty, różowy, czerwony, a nawet biały. Pojawiają się jeszcze przed liśćmi. W Polsce na naturalnym stanowisku rośnie jedynie azalia pontyjska. Spotkać ją można w okolicach Leżajska.
Azalie japońskie Krzewy o niewielkich, zimozielonych lub półzimoielonych liściach. Charakteryzują się powolnym wzrostem i szerokim pokrojem. Starsze okazy w naszym klimacie rzadko kiedy przekraczają 1 metr wysokości. Kwiaty pojawiają się w maju. Ich kolory są wyjątkowo intensywne od białego przez różne odcienie czerwieni i różu aż po purpurowy. Wymagają osłoniętych półcienistych miejsc, najlepiej o dużej wilgotności powietrza. Świetną rosną przy oczkach wodnych.
Utworzone przez: Andrzej Zawadzki